Katika dunia ya sasa inayozingatia uthibitisho wa taarifa kwa njia rasmi na kisheria, uhakiki wa cheti cha kifo umekuwa jambo la msingi kwa familia, taasisi, na hata mashirika ya kifedha. Iwe ni kwa ajili ya mirathi, madai ya bima, pensheni, au usajili wa haki ya mtoto katika HESLB, cheti cha kifo kilichohakikiwa ndiyo msingi wa kila hatua.
Lakini je, unajua kuwa unaweza kufanya uhakiki huu kwa urahisi kabisa mtandaoni kupitia RITA bila kuhangaika kwenda ofisini?
Makala hii itakuongoza hatua kwa hatua, kwa lugha nyepesi na maelekezo rahisi, jinsi ya kuhakiki cheti cha kifo kupitia mfumo wa eRITA, gharama husika, na umuhimu wa hatua hii katika kulinda haki zako na za familia yako.
Ili kuhakiki cheti cha kifo nchini Tanzania (au nchi nyingine nyingi), kuna hatua rasmi zinazopaswa kufuatwa. Hapa chini ni mwongozo wa jumla wa jinsi ya kufanya uhakiki huo:
- Tembelea Ofisi ya RITA (Tanzania)
RITA (Wakala wa Usajili, Ufilisi na Udhamini) ndiyo taasisi inayosimamia usajili wa vifo na utoaji wa vyeti vya kifo nchini Tanzania.
Unaweza kufanya yafuatayo:
- Tembelea ofisi ya RITA iliyo karibu nawe au
- Tumia tovuti rasmi ya RITA: https://www.rita.go.tz
- Tumia Mfumo wa Mtandao wa RITA (eRITA)
RITA imeanzisha mfumo wa mtandao unaoitwa eRITA ambao unaruhusu huduma kama:
- Kuhakikisha uhalali wa cheti cha kifo
- Kuomba nakala ya cheti cha kifo kilichopotea
Hatua:
- Nenda kwenye: https://erita.rita.go.tz
- Jisajili au ingia kwenye akaunti yako
- Chagua huduma ya “Death Certificate Verification”
- Weka taarifa za cheti kama:
- Jina la marehemu
- Tarehe ya kifo
- Namba ya cheti (Certificate Number)
- Mahali kilipotolewa
Mfumo utakupa taarifa kama cheti hicho ni halali au la.
- Wasiliana na RITA kwa Msaada
Kama una matatizo au hutapata taarifa mtandaoni:
- Simu: +255 22 2152574 / +255 22 2152238
- Barua pepe: info@rita.go.tz
- Mitandao ya kijamii: RITA Tanzania
Tahadhari:
- Usitumie madalali au watu wasiohusika kupata huduma hizi.
- Hakikisha cheti kina muhuri rasmi na namba ya usajili.
- Uhakiki wa vyeti vya kifo ni muhimu hasa kwa masuala ya mirathi, bima, au pensheni.
Jinsi Ya Kuhakiki Cheti Cha Kifo Rita Mtandaoni (Hatua kwa hatua)
HATUA YA 1: Fungua Tovuti Rasmi ya eRITA
- Nenda kwenye tovuti: https://erita.rita.go.tz
HATUA YA 2: Sajili Akaunti (Kama Huna)
- Bofya “Jisajili” upande wa juu wa kulia (Register).
- Jaza taarifa zako binafsi kama:
- Jina kamili
- Namba ya simu
- Barua pepe
- Neno la siri (password)
- Utapokea ujumbe wa kuthibitisha (OTP) kwa njia ya SMS au barua pepe.
Kama tayari una akaunti, ruka hatua hii na uendelee kwenye hatua inayofuata.
HATUA YA 3: Ingia Kwenye Akaunti
- Bofya “Ingia” (Login)
- Ingiza:
- Jina la mtumiaji (email au namba ya simu)
- Neno la siri
HATUA YA 4: Chagua Huduma ya “Uhakiki wa Cheti cha Kifo”
- Baada ya kuingia kwenye dashibodi yako, bofya “Huduma” kisha “Uhakiki wa Cheti”
- Chagua aina ya cheti unachotaka kuhakiki: “Death Certificate” / Cheti cha Kifo
HATUA YA 5: Weka Taarifa za Cheti
Jaza fomu ya mtandaoni kwa kuweka taarifa zifuatazo:
- Jina la Marehemu
- Tarehe ya Kifo
- Namba ya cheti cha kifo
- Mahali kilipotolewa (wilaya/mkoa)
- Scan ya cheti (ikiwa inahitajika – unaweza kupakia faili la PDF au picha)
HATUA YA 6: Wasilisha Maombi
- Hakikisha taarifa zote ni sahihi.
- Bofya “Wasilisha” (Submit).
- Utapokea ujumbe wa kuthibitisha kuwa ombi lako limepokelewa.
HATUA YA 7: Subiri Majibu
- Utaarifiwa kupitia email au SMS kuhusu hali ya cheti – kama ni halali au la.
- Pia unaweza kuingia kwenye akaunti yako muda wowote kufuatilia maendeleo ya ombi lako.
Kuhakiki cheti cha kifo ni shilingi ngapi?
Gharama ya kuhakiki cheti cha kifo kupitia mfumo wa eRITA nchini Tanzania ni TSh 6,000 kwa kila cheti.
Jinsi ya Kulipa Ada ya Uhakiki wa cheti cha kifo
Baada ya kujaza maombi ya uhakiki kwenye mfumo wa eRITA, utapokea namba ya kumbukumbu ya malipo (control number). Unaweza kutumia namba hii kulipia ada kupitia njia zifuatazo.
- Benki: CRDB, NMB, au benki nyingine zinazokubali malipo ya serikali.
- Mitandao ya simu: M-Pesa, Tigo Pesa, Airtel Money, n.k.
Baada ya malipo, mfumo wa eRITA utasasisha taarifa zako na kuendelea na mchakato wa uhakiki.
Hapa chini ni faida 10 muhimu za kuhakiki cheti cha kifo nchini Tanzania, hasa kupitia RITA.
- Kuthibitisha Uhalali wa Kifo
Uhakiki wa cheti cha kifo unathibitisha kuwa mtu aliyetajwa kweli amefariki, na taarifa hizo zimesajiliwa rasmi na mamlaka.
- Kuepusha Udanganyifu (Fraud)
Uhakiki huzuia matumizi ya vyeti vya kughushi kwa madhumuni ya kudai mali, pensheni, au bima kwa njia zisizo halali.
- Kusaidia Katika Masuala ya Mirathi
Mahakama haiwezi kushughulikia masuala ya urithi bila cheti halali cha kifo. Uhakiki huhakikisha mirathi inagawiwa kwa mujibu wa sheria.
- Kuwezesha Madai ya Bima ya Maisha
Kampuni za bima huhitaji uthibitisho wa kifo halali kabla ya kulipa fidia. Bila uhakiki, madai ya bima yanaweza kukataliwa.
- Uhamishaji wa Mali (Title Deeds, Bank Accounts, etc.)
Benki, mashirika ya ardhi, na taasisi nyingine huomba cheti kilichohakikiwa ili kuruhusu uhamishaji wa mali kutoka kwa marehemu kwenda kwa warithi.
- Kusaidia katika Taarifa za Takwimu za Kitaifa
Uhakiki wa vyeti husaidia serikali kupata takwimu sahihi za vifo kwa mipango ya afya, maendeleo, na sera za kijamii.
- Kuhakikisha Haki za Wategemezi
Watoto, wake/waume wa marehemu, au wategemezi wengine wanahitaji cheti kilichothibitishwa kudai mafao, pensheni au msaada wowote wa kisheria.
- Mahitaji ya Safari za Kimataifa
Kama kuna haja ya kusafirisha mwili kwenda nje au kuthibitisha kifo kwa taasisi za kimataifa, cheti kilichohakikiwa ni hitaji la lazima.
- Kuandikisha Kifo Katika Nyaraka Rasmi (e.g., NIDA, PASI, etc.)
Uhakiki wa cheti hutumika kufuta au kurekebisha taarifa katika daftari la wapiga kura, NIDA, au rekodi nyingine za serikali.
- Kuthibitisha Aina ya Kifo (Kawaida au Isiyo ya Kawaida)
Katika baadhi ya kesi (kama za madai ya fidia au uchunguzi wa vifo vya kutatanisha), cheti kilichohakikiwa hutumika kama ushahidi wa kisheria juu ya aina ya kifo kilichotokea.
- Kufanikisha Mkopo wa Elimu ya Juu kwa Wategemezi wa Marehemu
Katika mazingira ambapo mzazi au mlezi aliyekuwa mdhamini wa mwanafunzi, cheti cha kifo kinawezesha mwanfunzi kupangia kiwango cha kuweza kukamilisha gharma za masomo kwa ujumla.
Hii inawezekana tu pale ambapo cheti halali na kilichohakikiwa cha kifo kimewasilishwa kama ushahidi kwa HESLB.
Hitimisho:
Uhakiki wa cheti cha kifo si jambo la hiari tu – ni hatua muhimu ya kisheria na kijamii inayolinda haki, usalama wa taarifa, na mali za familia.
Ikiwa unahitaji msaada wa jinsi ya kufanya uhakiki huo mtandaoni au kwa njia ya maombi rasmi, naweza kukusaidia moja kwa moja.
